OMGAAN MET BDD


eenzaam Tips voor familie, partners en vrienden
Mensen met BDD zijn vaak erg terughoudend over hun situatie, waardoor de rituelen en symptomen, zelfs voor naaste familieleden, mogelijk niet herkend of opgemerkt worden. Naast de schaamte voor het uiterlijk is ook de schaamte voor het uitvoeren van BDD handelingen en rituelen zo groot dat het bijna altijd op plaatsen en momenten gebeurt waar anderen er niet of nauwelijks iets van zullen merken. Daarnaast zijn veel familieleden er van overtuigd dat BDD patiënten ijdel en egoïstisch zijn en kunnen zij volstrekt niet begrijpen dat de preoccupaties met het uiterlijk niet te doorbreken zijn. Zij zien geen probleem. Voor mensen met BDD is het echter vrijwel onmogelijk om zonder overheersende obsessieve gedachten te zijn, laat staan om te handelen zonder die obsessieve impulsen. Sterker nog: Hoe meer druk wordt uitgeoefend om iemand met BDD er van te overtuigen dat er geen reden is om zich druk te maken, des te groter zal het gevoel van zich onbegrepen voelen worden en ook het idee dat hij of zij zich aanstelt, waardoor het probleem op die manier onbespreekbaar wordt en de patient steeds verder alleen komt te staan. Partnerrelaties en gezinsrelaties komen zó zwaar onder druk te staan dat, indien er niet adequaat wordt gereageerd, deze zelfs verbroken raken. Onderschat de impact van BDD dus niet. Het is ontwrichtend en kan alleen door heel veel geduld, liefde en zorg wat leefbaarder worden.


Al is het moeilijk, het is verstandiger om geen direct (negatief noch positief) commentaar te leveren op het (ingebeelde) defect. Simpelweg een luisterend oor en ruimte bieden is vele malen effectiever voor de gemoedsrust van een BDD patient. In gevallen waar nog geen hulpverlening is ingeschakeld, is het verstandig om een gesprek met een psycholoog, psychotherapeut of psychiater voor te stellen en het bezoek aan een plastisch chirurg of dermatoloog te ontmoedigen, of dat laatste op z’n minst pas te tolereren nadat een hulpverlener de situatie heeft beoordeeld.


Onthoudt heel goed dat BDD niet iets is waar iemand vanzelf overheen groeit of vanaf komt. De stoornis moet derhalve uiterst serieus worden genomen. Een houding in de trant van: “Stop nou gewoon met het piekeren en ermee bezig zijn en ga wat zinnigs doen” zal nooit en te nimmer werken. Er wordt namelijk iets onmogelijks gevraagd aan de betreffende persoon, en dat is om irrationele gedachten op rationele wijze te benaderen en dat is nou juist waar iemand met BDD niet of nauwelijks toe in staat is. Als hij of zij het al kan, dan blijft het bij kortstondig rationeel denken, té kort om vervolgens ook rationeel te kunnen handelen.


Vaak zijn mensen met BDD te beschaamd om met hun probleem naar buiten toe te durven treden, omdat ze denken en vaak ook ervaren dat zij de enige zijn met zulke pijnlijke en volhardende gedachten. Pogingen van familie, vrienden of partners met als doel hen te verzekeren dat ze er prima uitzien, leiden meestal tot gespannen verhoudingen, hevige discussies en hulpeloosheid aan beide kanten.


Deze vruchteloze aanpak kan beter worden omgezet in een acceptatie van het probleem door te zeggen dat begrepen wordt dat het voor hem of haar een ernstig probleem is en er daarom met grote zorgvuldigheid over het onderwerp zal worden overlegd. Het bieden van ruimte en vooral ook het tonen van respect, geduld en begrip zijn cruciaal en zelfs noodzakelijk om een BDD patiënt wat meer lucht te geven en hem of haar het gevoel te geven om er te mogen zijn met het probleem, zonder daarop te worden afgerekend of afgewezen. De strijd met BDD hoeft zo maar op één front te worden gevoerd en dat is al zwaar genoeg. Onvoorwaardelijk vertrouwen en het laten merken dat de BDD patiënt ondanks de problematiek een waardevol en geliefd mens is, kan de sleutel tot succes zijn doordat de eigenwaarde van een mens dat succes zeer sterk bepaalt. Hoe groter het begrip en hoe oprechter de aandacht voor de patiënt, hoe opener de BDD patiënt ook zal worden in het praten over zijn BDD met familie, vrienden, partner en anderen. Luisteren, praten en ondersteunen kunnen er voor zorgen dat een BDD patiënt geen verloren zoon, dochter, broer, zus, of partner wordt, maar iemand die met vertrouwen aan zijn of haar toekomst kan werken! De kwetsbaarheid zal altijd blijven, maar kan hanteerbaar worden gemaakt door een grote zorgvuldigheid te blijven betrachten in de omgang met BDD'ers.


Gevalsbeschrijving:
'ondersteuning door familie' Barbara was een 21 jarige studente die bij haar moeder woonde. Barbara was gepreoccupeerd door wat zij noemde haar extreem krullende haar. Elke dag besteedde zij vele uren aan het wassen en stylen van het haar. Vaak stond ze heel vroeg op met als enig resultaat dat ze vlak voor werktijd zo ontevreden was dat alles weer van voren af aan begon. Ze zocht voortdurend bevestiging bij haar moeder door heel vaak te vragen of haar haar er niet te krullerig uit zag. Haar moeder die al lang gebukt ging onder deze kwestie kon het in eerste instantie wel opbrengen om Barbara geduldig te troosten en haar te verzekeren dat er niets mis was aan het haar, maar op den duur raakte ze zo gefrustreerd en overstelpt door Barbara’s niet aflatende stroom van vragen , dat elke discussie over het onderwerp ontaardde in ruzie. Uiteindelijk stelde de moeder van Barbara voor om de preoccupaties en obsessies rondom haar uiterlijk met een psycholoog te gaan bespreken. De psychologische behandeling ging van start en vanaf dat moment veranderde de rol van de moeder in die van een ‘co-therapeut’, een ondersteunende persoon.


Helpen met behandeling en herstel
De informatie hieronder is vrij vertaald uit: Learning to Live with BDD van Phillips, Van Noppen en Shapiro (helaas is het boek niet meer verkrijgbaar). Familie en vrienden kunnen erg wisselend zijn in hun omgang met BDD. In veel gevallen weet men geen raad met de situatie. De rol van familie en vrienden is daarom vaak nogal gecompliceerd. Een paar richtlijnen over hoe de omgang met BDD verbeterd kan worden kunnen wellicht van pas komen:

* Leer de symptomen van BDD te herkennen

* Herken de noodzaak voor professionele hulp

* Creeër een empathische en ondersteunende omgeving met een open deur beleid om problemen op te lossen en een niet veroordelende houding. Leg uit dat uw deelname aan bepaalde rituelen /gewoontes de symptomen alleen maar zullen bestendigen en dat u daarom soms andere keuzes maakt. Benadruk dat u om hem of haar geeft en dat u hem of haar zult proberen tijdens de behandeling te ondersteunen.

* Voorzie in een heldere en simpele communicatie over iemands uiterlijk. Sommige mensen met BDD eisen voortdurend aandacht op door eindeloos lange discussies aan te gaan over de door hen waargenomen defecten en dat kan erg frustrerend zijn voor iedereen en vaak uitmonden in heftige woordenwisselingen.

* Probeer duidelijk te maken dat het voortdurend vragen en zoeken van bevestiging een BDD symptoom is en dat alleen maar praten over het waargenomen defect het gevoel daarbij niet zal veranderen. Maak duidelijk dat de reden waarom ze zichzelf zo lelijk vinden ligt in de verwrongen beelden die een BDD stoornis geeft en niet in het feit dat anderen hen lelijk zouden vinden.

* Verschaf niet te snel excuses maar kijk wel uit voor overvragen en een te hoge druk. Probeer waar mogelijk deelname aan sociale activiteiten te bevorderen. Probeer de ander er van te overtuigen dat de aanstaande gebeurtenis niet speciaal gefocust zal zijn op hem of haar en dat een geslaagde participatie een goed gevoel zal geven bij alle partijen. Lukt het desondanks niet, veroordeel deze mislukking dan niet maar probeer het een volgende keer nog eens met een minder moeilijke situatie om de kans op succes te verhogen.

* Probeer in het algemeen het stress niveau zo laag mogelijk te houden. Veel mensen met BDD zeggen dat een toename van stress ook de ernst van de symptomen doet toenemen en dat (soms ogenschijnlijk) kleine veranderingen ten aanzien van een afspraak bijvoorbeeld heel veel angst kunnen genereren (het veranderen van een tijdstip bijvoorbeeld).

* Waardeer ook minimaal geboekte winst. Het is erg belangrijk om elke stap die gezet wordt in de richting van het weerstaan van BDD gedragingen, rituelen en hardnekkige gedachten, te herkennen en te ondersteunen. Het weerstaan van dwangmatigheden zoals de drang om een uur lang niet in de spiegel te kijken, lijkt voor de meeste mensen een onbetekenende daad, maar voor iemand met BDD kan het een enorme overwinning op zichzelf zijn. Ook als het iemand lukt om de tijd voor spiegelchecks terug te brengen van 1 uur naar 30 minuten, is dat doorgaans een enorme prestatie. Het herkennen en erkennen van dit soort krachtsinspanningen is erg belangrijk. Het aanmoedigen van iemand met BDD om vol te houden en niet op te geven en ondertussen voldoende hulp, ondersteuning en waardering geven voor elke vooruitgang, hoe klein ook, is een krachtig middel voor verbetering van de stoornis.

* Als uw partner, vriend, vriendin of familielid met BDD eventueel medicatie gebruikt, zorg dan ook op dat gebied voor voldoende ondersteuning. Het nemen van medicijnen in verband met een psychische stoornis is geen teken van zwakheid. Het is eerder zo dat de medicijnen zorgen voor een betere en effectievere samenwerking met de therapeut. Evenwel dient er rekening gehouden te worden met bijwerkingen van de medicatie en indien zich problemen voordoen moet dat heel serieus genomen worden. Het beste advies is om voor te stellen de problemen met de hulpverlening te bespreken. Het ineens stoppen met medicatie dient ontmoedigd te worden en pas na overleg met de specialist.