Tips voor familie, partners en vrienden
Mensen met BDD zijn vaak erg terughoudend over hun situatie, waardoor
de rituelen en symptomen, zelfs voor naaste familieleden, mogelijk niet
herkend of opgemerkt worden. Naast de schaamte voor het uiterlijk is
ook de schaamte voor het uitvoeren van BDD handelingen en rituelen zo
groot dat het bijna altijd op plaatsen en momenten gebeurt waar anderen
er niet of nauwelijks iets van zullen merken. Daarnaast zijn veel
familieleden er van overtuigd dat BDD patiënten ijdel en
egoïstisch zijn en kunnen zij volstrekt niet begrijpen dat de
preoccupaties met het uiterlijk niet te doorbreken zijn. Zij zien geen
probleem. Voor mensen met BDD is het echter vrijwel onmogelijk om
zonder overheersende obsessieve gedachten te zijn, laat staan om te
handelen zonder die obsessieve impulsen. Sterker nog: Hoe meer druk
wordt uitgeoefend om iemand met BDD er van te overtuigen dat er geen
reden is om zich druk te maken, des te groter zal het gevoel van zich
onbegrepen voelen worden en ook het idee dat hij of zij zich aanstelt,
waardoor het probleem op die manier onbespreekbaar wordt en de patient
steeds verder alleen komt te staan. Partnerrelaties en gezinsrelaties
komen zó zwaar onder druk te staan dat, indien er niet
adequaat wordt gereageerd, deze zelfs verbroken raken. Onderschat de
impact van BDD dus niet. Het is ontwrichtend en kan alleen door heel
veel geduld, liefde en zorg wat leefbaarder worden.
Al is het moeilijk, het is verstandiger om geen direct (negatief noch
positief) commentaar te leveren op het (ingebeelde) defect. Simpelweg
een luisterend oor en ruimte bieden is vele malen effectiever voor de
gemoedsrust van een BDD patient. In gevallen waar nog geen
hulpverlening is ingeschakeld, is het verstandig om een gesprek met een
psycholoog, psychotherapeut of psychiater voor te stellen en het bezoek
aan een plastisch chirurg of dermatoloog te ontmoedigen, of dat laatste
op z’n minst pas te tolereren nadat een hulpverlener de
situatie heeft beoordeeld.
Onthoudt heel goed dat BDD niet iets is waar iemand vanzelf overheen
groeit of vanaf komt. De stoornis moet derhalve uiterst serieus worden
genomen. Een houding in de trant van: “Stop nou gewoon met
het piekeren en ermee bezig zijn en ga wat zinnigs doen” zal
nooit en te nimmer werken. Er wordt namelijk iets onmogelijks gevraagd
aan de betreffende persoon, en dat is om irrationele gedachten op
rationele wijze te benaderen en dat is nou juist waar iemand met BDD
niet of nauwelijks toe in staat is. Als hij of zij het al kan, dan
blijft het bij kortstondig rationeel denken, té kort om
vervolgens ook rationeel te kunnen handelen.
Vaak zijn mensen met BDD te beschaamd om met hun probleem naar buiten
toe te durven treden, omdat ze denken en vaak ook ervaren dat zij de
enige zijn met zulke pijnlijke en volhardende gedachten. Pogingen van
familie, vrienden of partners met als doel hen te verzekeren dat ze er
prima uitzien, leiden meestal tot gespannen verhoudingen, hevige
discussies en hulpeloosheid aan beide kanten.
Deze vruchteloze aanpak kan beter worden omgezet in een acceptatie van
het probleem door te zeggen dat begrepen wordt dat het voor hem of haar
een ernstig probleem is en er daarom met grote zorgvuldigheid over het
onderwerp zal worden overlegd. Het bieden van ruimte en vooral ook het
tonen van respect, geduld en begrip zijn cruciaal en zelfs noodzakelijk
om een BDD patiënt wat meer lucht te geven en hem of haar het
gevoel te geven om er te mogen zijn met het probleem, zonder daarop te
worden afgerekend of afgewezen. De strijd met BDD hoeft zo maar op
één front te worden gevoerd en dat is al zwaar
genoeg. Onvoorwaardelijk vertrouwen en het laten merken dat de BDD
patiënt ondanks de problematiek een waardevol en geliefd mens
is, kan de sleutel tot succes zijn doordat de eigenwaarde van een mens
dat succes zeer sterk bepaalt. Hoe groter het begrip en hoe oprechter
de aandacht voor de patiënt, hoe opener de BDD
patiënt ook zal worden in het praten over zijn BDD met
familie, vrienden, partner en anderen. Luisteren, praten en
ondersteunen kunnen er voor zorgen dat een BDD patiënt geen
verloren zoon, dochter, broer, zus, of partner wordt, maar iemand die
met vertrouwen aan zijn of haar toekomst kan werken! De kwetsbaarheid
zal altijd blijven, maar kan hanteerbaar worden gemaakt door een grote
zorgvuldigheid te blijven betrachten in de omgang met BDD'ers.
Gevalsbeschrijving:
'ondersteuning door familie'
Barbara was een 21 jarige studente die bij haar moeder woonde. Barbara
was gepreoccupeerd door wat zij noemde haar extreem krullende haar.
Elke dag besteedde zij vele uren aan het wassen en stylen van het haar.
Vaak stond ze heel vroeg op met als enig resultaat dat ze vlak voor
werktijd zo ontevreden was dat alles weer van voren af aan begon. Ze
zocht voortdurend bevestiging bij haar moeder door heel vaak te vragen
of haar haar er niet te krullerig uit zag. Haar moeder die al lang
gebukt ging onder deze kwestie kon het in eerste instantie wel
opbrengen om Barbara geduldig te troosten en haar te verzekeren dat er
niets mis was aan het haar, maar op den duur raakte ze zo gefrustreerd
en overstelpt door Barbara’s niet aflatende stroom van vragen
, dat elke discussie over het onderwerp ontaardde in ruzie.
Uiteindelijk stelde de moeder van Barbara voor om de preoccupaties en
obsessies rondom haar uiterlijk met een psycholoog te gaan bespreken.
De psychologische behandeling ging van start en vanaf dat moment
veranderde de rol van de moeder in die van een
‘co-therapeut’, een ondersteunende persoon.
Helpen met behandeling en herstel
De informatie hieronder is vrij vertaald uit: Learning to Live with BDD
van Phillips, Van Noppen en Shapiro (helaas is het boek niet meer
verkrijgbaar).
Familie en vrienden kunnen erg wisselend zijn in hun omgang met BDD. In
veel gevallen weet men geen raad met de situatie. De rol van familie en
vrienden is daarom vaak nogal gecompliceerd. Een paar richtlijnen over
hoe de omgang met BDD verbeterd kan worden kunnen wellicht van pas
komen:
* Leer de symptomen van BDD te herkennen
* Herken de noodzaak voor professionele hulp
* Creeër een empathische en ondersteunende omgeving met een
open
deur beleid om problemen
op te lossen en een niet veroordelende houding. Leg uit dat uw deelname
aan bepaalde rituelen /gewoontes de symptomen alleen maar zullen
bestendigen en dat u daarom soms
andere keuzes maakt. Benadruk dat u om hem of haar geeft en dat u hem
of haar zult proberen tijdens de behandeling te ondersteunen.
* Voorzie in een heldere en simpele communicatie over iemands
uiterlijk. Sommige mensen met
BDD eisen voortdurend aandacht op door eindeloos lange discussies aan
te gaan over de door
hen waargenomen defecten en dat kan erg frustrerend zijn voor iedereen
en vaak uitmonden
in heftige woordenwisselingen.
* Probeer duidelijk te maken dat het voortdurend vragen en zoeken van
bevestiging een BDD symptoom is en dat alleen maar praten over het
waargenomen defect het gevoel daarbij niet
zal veranderen. Maak duidelijk dat de reden waarom ze zichzelf zo
lelijk vinden ligt in de
verwrongen beelden die een BDD stoornis geeft en niet in het feit dat
anderen hen lelijk zouden vinden.
* Verschaf niet te snel excuses maar kijk wel uit voor overvragen en
een te hoge druk. Probeer
waar mogelijk deelname aan sociale activiteiten te bevorderen. Probeer
de ander er van te
overtuigen dat de aanstaande gebeurtenis niet speciaal gefocust zal
zijn op hem of haar en
dat een geslaagde participatie een goed gevoel zal geven bij alle
partijen. Lukt het
desondanks niet, veroordeel deze mislukking dan niet maar probeer het
een volgende keer nog eens met een minder moeilijke situatie om de kans
op succes te verhogen.
* Probeer in het algemeen het stress niveau zo laag mogelijk te houden.
Veel mensen met BDD
zeggen dat een toename van stress ook de ernst van de symptomen doet
toenemen en dat
(soms ogenschijnlijk) kleine veranderingen ten aanzien van een afspraak
bijvoorbeeld heel veel
angst kunnen genereren (het veranderen van een tijdstip bijvoorbeeld).
* Waardeer ook minimaal geboekte winst. Het is erg belangrijk om elke
stap die gezet wordt in
de richting van het weerstaan van BDD gedragingen, rituelen en
hardnekkige gedachten, te
herkennen en te ondersteunen. Het weerstaan van dwangmatigheden zoals
de drang om een
uur lang niet in de spiegel te kijken, lijkt voor de meeste mensen een
onbetekenende daad,
maar voor iemand met BDD kan het een enorme overwinning op zichzelf
zijn. Ook als het
iemand lukt om de tijd voor spiegelchecks terug te brengen van 1 uur
naar 30 minuten, is dat
doorgaans een enorme prestatie. Het herkennen en erkennen van dit soort
krachtsinspanningen is erg belangrijk. Het aanmoedigen van iemand met
BDD om vol te houden en niet op te geven
en ondertussen voldoende hulp, ondersteuning en waardering geven voor
elke vooruitgang, hoe
klein ook, is een krachtig middel voor verbetering van de stoornis.
* Als uw partner, vriend, vriendin of familielid met BDD eventueel
medicatie gebruikt, zorg dan
ook op dat gebied voor voldoende ondersteuning. Het nemen van
medicijnen in verband met
een psychische stoornis is geen teken van zwakheid. Het is eerder zo
dat de medicijnen zorgen
voor een betere en effectievere samenwerking met de therapeut. Evenwel
dient er rekening
gehouden te worden met bijwerkingen van de medicatie en indien zich
problemen voordoen moet dat heel serieus genomen worden. Het beste
advies is om voor te stellen de problemen
met de hulpverlening te bespreken. Het ineens stoppen met medicatie
dient ontmoedigd te
worden en pas na overleg met de specialist.